WZUTI’TS TIB
Lë xo rnii’na ba Luterio, na
nahkta llii’n Dios. Inëli ¿chu mtsë’w ire maal, kyaaw, wañ to’, no irehs ku
zaaks rnëëna itsliuure?. ¿Chu mtsë’w ire lo kye’, mkyin, lli’l, mahkw lli’l?. ¿Chu mtsë’w kohp rlaak or kya’l rlee’ ibañk
ire wañ? Inëli ¿chu mtsë’w kyo rlee’
idzë kyaaw; chu mtee irehs ko’n mer llulgër,
chu mtsë’w wits lëtse idzëë’ ire saa mnachaa, chu mtsë’w mioo rlee' ini lonaa izaa’s
kya’l no rlee’ nina kyehk mën rahk rkëë ti’ts zaaks lëtse riunlë listo’na?.
No ire maal ba, zeen rlee’
rioo irehs ku kembazaa, tsenr tse, inëli chu mtsë’w kya’l lëtse rlee’ xtsi’n
inee’na or rialo rtib ti wits tsi’n, no
lë rlee’na lëtse rtsaa listo’na ku zaaks, xkala ilëntna lonaa. Inëli, wets,
¿chu mtsë’w ire ku zaaks re?.
Rkëbtli wets. Xokba nahkli,
kuentka ba chuk nëët ire ku nlës rzahkli, ire ku ñan ndzu listo’li, nohta rto’bna, ni pëk rientli, xo ti ba’ nahk
laasli ba, tse nahkna, ti’ts ser lëë weñ xoba, nohta tse kakme,
lon chu pë lia’ts ku rzahkaa, naa, mën nohta xo ti xkaa’l rtet itsliuure, chuk
na, wets.
Ni’ko nahkaa nwzeey Nech,
itibs itsliuu stee nguitlo tihtsaa, lëtse koon pë rlenaa, pë rni’naa, pë rawaa,
xan rna lër rahkuaa, ti’ts lë mën xo naa, chu iskuiiy pa ndzinaa, nik inëët mën wits lëëna kët.
Xtol ire ku’re rnii’na no
rlee’na yilkab, ser nahkta llii’n Dios, lon lëëme nohta ku zaaks mtsë’wme, lëë
na wets, na nahka mën mahs nkahp rna
ndzu itsliuure.
¿Pa
kuent rkëbtli wets? ¿Naxnaa’li ote
këwlee’li yilkab ku rnii’na loli?
MONOLOGO
Es como te digo Luterio, yo
no soy hijo de Dios, quién crees que creó las estrellas, los ríos, los lagos,
las grandes montañas, los paisajes y
tantas cosas bonitas que ven nuestros ojos en este mundo, quién creó las
azucenas, las rosas, los lirios, quién los pájaros, las mariposas, las ovejas,
quién el rocío que hace florecer las espigas y los trigales, quién la lluvia
que llena los ríos, quién puso las cosas en su meritito lugar, quién el sol
para calentar nuestra pobre humanidad, quien la luna que nos ilumina por las
noches y hace que los poetas se inspiren y compongan cosas bonitas para
alegrarnos el corazón.
Y esos luceros Luterio
donde se reflejan nuestras más profundas esperanzas, luego la noche que sirve
para que descansemos los pobres después de una dura jornada, y soñar muchas
cosas bonitas aunque no lo consigamos. ¿Quién crees que hizo todas estas cosas
bonitas Luterio?.
¿No me contestas? Siempre has sido callado, por eso nadie
conoce tus dolores, tus sufrimientos, tus callados suspiros que de tanto
morirse en tu pecho te ha dejado mudo, te han dejado como una tumba donde
guardas tu propio cadáver, pero, tienes razón Luterio, mejor hay que quedarse
callado, pues a quién le interesa lo que nos pasa a nosotros que pasamos como
sombra por este mundo, a nadie Luterio. Si fuéramos Don Necho, todo mundo
tendría sus ojos en nosotros, que qué hacemos, que qué decimos, que qué
comemos, que cómo nos vestimos, pero lo que somos nosotros Luterio, ni cuenta
se van a dar cuando nos muramos.
Por todas estas cosas te
digo Luterio, yo no soy hijo de Dios, porque Dios solo puede hacer cosas
bonitas, y yo Luterio, soy el hombre más feo del mundo. ¿Por qué no me
contestas? ¿Duermes Luterio o estás pensando en lo que yo te digo?
Ismael
Domínguez
Poeta Zapoteco de Santiago Lachiguiri
Autor
del Libro de Cuentos y Leyendas: Con olor a tierra mojada.
No hay comentarios:
Publicar un comentario